De heldere gloed van gas en sterren aan de linkerkant van de afbeelding markeert het centrum van ons sterrenstelsel. De donkere strook die dwars door dit centrum loopt, staat bekend als de Great Rift. Het lijkt alsof de Melkweg doormidden is gespleten, precies door het centrum en langs haar spiraalarmen. In werkelijkheid wordt deze kloof veroorzaakt door een gordijn van stof dat zichtbaar licht blokkeert en verstrooit. Dit maakt het moeilijk om dit gebied met traditionele telescopen waar te nemen.
Gelukkig is Rubin ontworpen om de Legacy Survey of Space and Time (LSST) uit te voeren. Tijdens deze tienjarige survey wordt de volledige zichtbare zuidelijke sterrenhemel om de paar nachten opnieuw gefotografeerd – goed voor ongeveer 1000 beelden per nacht.
Eén van de vier wetenschappelijke hoofddoelen van deze missie is het in kaart brengen van de Melkweg, om fundamentele vragen te beantwoorden over de structuur en het ontstaan van ons sterrenstelsel.
The Vera Rubin telescoop is geen gewone telescoop. Het is een revolutionair observatorium, gebouwd in de Chileense Atacama-woestijn, dat in 10 jaar tijd het complete heelal in kaart gaat brengen – met een snelheid, precisie en diepgang die geen enkel ander instrument ooit bereikte. En dit allemaal met een camera van 3200 megapixels, de grootste digitale camera ter wereld.
Wat maakt de Vera Rubin telescoop zo bijzonder?
Op 2680 meter hoogte, boven de wolken en het turbulente deel van de atmosfeer, bevindt zich de Rubin Observatory. Dit is geen kleine koepel met een telescooplens: de constructie weegt 350 ton en kan met ongekende snelheid draaien en kantelen – alsof je een Boeing 747 in vier seconden laat stoppen en draaien. Dat is nodig, want deze telescoop neemt elke nacht zo’n 1000 beelden van de sterrenhemel, in segmenten van bijna 10 vierkante graad per opname – groot genoeg om 40 manen in te passen.
Het geheim? De LSST-camera: een systeem zo groot als een kleine auto, gekoeld tot -100 °C, bestaand uit 189 individuele sensoren die samen een ongekend gedetailleerd beeld geven. Waar de James Webb Telescope diep inzoomt op kleine gebieden, bekijkt Rubin een enorm deel van de hemel tegelijk – en doet dat elke drie dagen opnieuw.
Wat gaat de Vera Rubin telescoop doen?
De missie van Rubin is groots, maar glashelder: het heelal begrijpen zoals we dat nog nooit konden. Er zijn vier wetenschappelijke doelen:
1. Donkere materie en donkere energie begrijpen, waarom dijt het universum uit?
Rubin gaat een gedetailleerde kaart van het universum maken. Door miljoenen supernova’s te volgen en het effect van zwaartekracht op licht (gravitatielenzen) te meten, kunnen astronomen berekenen hoe donkere materie en donkere energie zich gedragen – en zo mogelijk het grootste mysterie van het universum oplossen.
2. Asteroïden ontdekken en volgen
We weten nu van ongeveer 500.000 asteroïden. Rubin zal er naar verwachting meer dan 5 miljoen in kaart brengen. Belangrijker nog: hij detecteert ook objecten die potentieel gevaarlijk zijn voor de aarde, lang voordat ze ons naderen.
3. Real-time gebeurtenissen vastleggen
Elke opname wordt direct vergeleken met de vorige. Binnen 60 seconden worden alle veranderingen doorgestuurd naar wetenschappers over de hele wereld. Denk aan ontploffende sterren, zwarte gaten die materie opslokken, of objecten die voor sterren langs bewegen. Rubin kan zo tot 10 miljoen meldingen per nacht versturen.
4. De Melkweg eindelijk in kaart brengen
Wat we nu kennen van de Melkweg zijn artist impressions. Rubin gaat een echte kaart maken. Van 3 miljard bekende sterren gaan we naar meer dan 20 miljard nauwkeurig gemeten sterren, inclusief helderheid, positie en beweging. Dit is een kwantumsprong in onze kennis van ons eigen sterrenstelsel.
Slimmer dan smart telescopen?
Bij telescoop.nl bespreken we vaak slimme telescopen als de Seestar S50, DWARF 3 or Vespera II. Maar de Vera Rubin telescoop is in een geheel andere klasse. Niet alleen omdat hij groter en krachtiger is, maar ook omdat hij letterlijk zelf ontdekt wat nieuw is – en dat binnen een minuut deelt met de wereld. Dit is het toppunt van automatisering en datagedreven astronomie. Je zou kunnen zeggen: dit is de ultieme smart scope.
Eerste beelden: een glimp van de toekomst
De eerste beelden van Rubin zijn inmiddels vrijgegeven – samengesteld uit meer dan 650 belichtingen per afbeelding, verspreid over 7 uur. Ze tonen gaswolken, verre sterrenstelsels, sterexplosies en botsende melkwegstelsels, alles gevangen in één opname.
Afbeelding 1: Spiraalstelsels en galactische dans
Door beelden zoals deze in zes lichtbanden te fotograferen (UV, blauw, groen, rood, infrarood en Y-band), toont Rubin zowel het zichtbare als het onzichtbare universum.
Wat deze beelden zo bijzonder maakt is niet alleen hun schoonheid, maar de wetenschap die erin besloten ligt. Elke stip, elke wolk, elk schijnsel is data. En met miljarden van deze punten, gefilterd door zes verschillende lichtbanden (van ultraviolet tot infrarood), ontstaat het meest complete beeld van het heelal dat de mensheid ooit had.
Waarom dit alles ertoe doet
The Vera Rubin telescoop is meer dan een knap staaltje techniek. Het is een wetenschappelijk tijdsdocument. Door de sterrenhemel elke drie dagen volledig opnieuw te fotograferen, maakt Rubin een soort film van het heelal in beweging. Nooit eerder konden we dynamische processen in het universum zo goed volgen.
En misschien het spannendste van alles? De ‘unknown unknowns’. De ontdekkingen die niemand had voorzien. Zoals Hubble en Voyager dat eerder deden. Rubin gaat de koers van de sterrenkunde veranderen – en waarschijnlijk ook onze plaats in het heelal herdefiniëren.
Ook interessant:
- Wat zie je met een telescoop?
- Wat is dark matter eigenlijk?
- Vergelijk slimme telescopen zoals Seestar en DWARF 3
Wil je ook zelf de sterrenhemel verkennen, maar dan vanaf je balkon? Bekijk ons aanbod van smart telescopes en begin vandaag nog met jouw eigen ontdekkingen.
Dutch
English