Mars door een telescoop zien is voor veel mensen een magisch moment. Niet alleen omdat het een nabije buurplaneet is, maar omdat je met het juiste moment, goede instellingen en een beetje geduld (heel belangrijk!) daadwerkelijk details op het oppervlak kunt waarnemen. Denk aan poolkappen, donkere gebieden en zelfs seizoensveranderingen. Maar wat zie je nu écht, en met welke telescoop?
(Beeld: JPL-Caltech/NASA)
Kun je Mars door een telescoop zien?
Ja, zelfs met een eenvoudige telescoop van 60 mm kun je Mars herkennen als een klein, roodachtig schijfje. Bij goede condities zie je de witte poolkappen en enkele donkere vlekken op het oppervlak. Maar om écht structuur te herkennen, heb je meer nodig.
Tijdens oppositie, eens in de 26 maanden, staat Mars het dichtst bij de aarde. Dan is hij niet alleen groter aan de hemel, maar ook helder. Het is dé periode om Mars te observeren. Rond die tijd kan Mars tot 25 boogseconden groot lijken; net genoeg om details zichtbaar te maken vanaf 100x vergroting.
Wat zie je precies?
Bij lage vergrotingen zie je Mars als een oranjerood bolletje. Maar met 150x tot 250x vergroting en een telescoop van minstens 130 mm opening, kun je het volgende zien:
✓ Poolkappen: heldere, witte gebieden van bevroren CO₂ en waterijs
✓ Donkere gebieden (maria): vlaktes van basalt en zand, zoals Syrtis Major
✓ Glooiende randen: bij goede seeing zie je het bolvormige karakter van Mars
✓ Atmosferische sluier: een vage waas rond de planeet bij helder weer
✓ Soms: stofstormen, deze kunnen hele regio’s verdoezelen
Tijdens uitstekende condities en met beeldverwerking (bij astrofotografie) kun je ook Valles Marineris (een kloof van 2.000 km lang) of Olympus Mons herkennen, de grootste vulkaan van het zonnestelsel.
Visueel zie je Mars als een kleine, helder oranjerode schijf. Dat komt door ijzeroxide op het oppervlak, het stof dat de planeet zijn kleur geeft. Bij een vergroting vanaf 120x wordt het bolletje herkenbaar als planeet, niet als ster.
Wat zie je met nabewerking?
Mars is een van de moeilijkste planeten om goed te fotograferen… Mars is klein, fel, en snel bewegend. Toch zijn er indrukwekkende resultaten te behalen met stacking en beeldbewerking. Zoals hier te zien:
Mars door een telescoop: klein, lastig én verslavend
Wie Mars goed wil zien door een telescoop, ontdekt al snel dat deze rode planeet een uitdaging is. Het is geen planeet die direct spectaculaire beelden prijsgeeft. Toch loont het de moeite: bij de juiste voorbereiding zie je poolkappen, donkere vlaktes (de zogeheten maria) en soms zelfs de terminatorlijn, dat is de grens tussen dag en nacht op de planeet. Maar hoe kom je tot dat niveau van detail?
Astrofotografen gebruiken hiervoor doorgaans specifieke camera’s zoals de ZWO ASI-camera’s, in combinatie met 8″ Schmidt-Cassegrain telescopen. Deze worden vaak ondersteund met beeldbewerkingssoftware zoals AutoStakkert, Registax, Luminar of Topaz DeNoise AI. Maar ook zonder al deze tools kun je als visuele waarnemer ver komen.
Voor de meeste kijkers is een 6 of 8 inch Dobson-telescoop, van bijvoorbeeld het merk Sky Watcher (hier te koop) (150–200 mm opening) al een uitstekende keuze. Deze bieden voldoende lichtopbrengst om poolkappen zichtbaar te maken en tonen duidelijke contrasten in de donkere vlaktes van Mars. Je ziet dan niet alleen een rood bolletje, maar een planeet met structuur, lagen en karakter. Het beeld komt dan echt tot leven, zeker wanneer de seeing goed is en je telescoop goed is geacclimatiseerd.
Wanneer zie je Mars het beste?
Mars is het best zichtbaar tijdens oppositie, dat is het moment waarop de aarde precies tussen Mars en de zon staat. Dan staat Mars het dichtst bij ons en is hij het grootst en helderst aan de hemel. Dit gebeurt slechts eens in de 26 maanden. De volgende keer dat dit gebeurt is op 27 februari 2027, dus het is slim om nu al vooruit te plannen en te oefenen met andere planeten die makkelijker te zien zijn :-).
De beste observatiemomenten zijn wanneer Mars hoog aan de hemel staat. Hoe hoger, hoe minder atmosfeer je doorkijkt, en hoe stabieler en scherper het beeld. Gebruik planetarium-apps zoals SkySafari of Stellarium om te bepalen wanneer Mars op z’n hoogst staat op jouw locatie.
Verder geldt:
- Vermijd maanlicht of sluierbewolking
- Laat je telescoop eerst acclimatiseren aan de buitentemperatuur
- Observeer op een rustige plek, uit de wind
- Onthoud: Mars is helder genoeg om zelfs vanuit de stad te bekijken, ondanks lichtvervuiling
Hoeveel vergroting heb je nodig?
Mars blijft, zelfs tijdens oppositie, een relatief klein object aan de hemel. De minimale vergroting om hem als planeet te herkennen ligt rond de 100x. Wil je poolkappen zien of donkere vlekken onderscheiden, dan ga je naar 150x of meer. Voor serieuze details geldt:
- 120–150x: poolkappen worden zichtbaar
- 150–200x: donkere maria en terminatorlijn zijn herkenbaar
- 250x en meer: alleen mogelijk bij perfecte seeing én met een telescoop vanaf 150 mm
Gebruik hiervoor een kwalitatief oculair tussen de 6 en 8 mm, of een combinatie met een goede Barlow-lens. Meer vergroting levert niet altijd meer detail op. Liever een helder en contrastrijk beeld bij 180x, dan een wazig en instabiel beeld bij 350x.
Welke telescoop werkt goed voor Mars?
Mars is veeleisend. Een minimale lensopening van 100 mm is aan te raden, maar voor visuele observaties met echte detailweergave is 130–200 mm ideaal. Enkele sterke modellen:
- Sky-Watcher Heritage 130/650 of 150/750
Licht, draagbaar, betaalbaar en verrassend krachtig voor hun formaat. Vooral ideaal voor wie op balkon of in de tuin waarneemt. - GSO Deluxe 200/1200 Dobson (8 inch)
Een uitstekende keuze voor visuele planeetwaarnemingen. Veel opening, veel detail. - 127 mm Maksutov-Cassegrain
Compact met hoge brandpuntsafstand… duurder, maar perfect voor wie scherpte en draagbaarheid wil combineren.
Wil je exact weten wat bij jou past? Onze keuzegids voor planetenwaarneming helpt je verder.
Wat bepaalt de kwaliteit van je waarneming?
Mars goed zien is een combinatie van techniek en omstandigheden. Deze factoren spelen een sleutelrol:
- Seeing: rustige lucht betekent scherp beeld.
- Hoogte boven de horizon: hoe hoger Mars staat, hoe beter.
- Thermisch evenwicht: laat je telescoop minimaal 30 minuten buiten afkoelen.
- Optiek en afstelling: zorg voor perfecte collimatie, zeker bij reflectors.
- Eventuele nabewerking: bij fotografie kan stacking en waveletprocessing veel extra detail zichtbaar maken.
Mars is niet de makkelijkste planeet om te observeren — zeker niet voor beginners. Maar de beloning is groot: een levendige planeet, met zichtbare seizoenen, poolgebieden en stofstormen. Zelfs zonder fotografie geeft het waarnemen van Mars een uniek gevoel van contact met een andere wereld.
Tot slot
Mars is fascinerend. Niet vanwege zijn grootte, maar vanwege zijn detail. Door de juiste voorbereiding kun je, zelfs zonder ervaring, zien hoe de ijskappen verschuiven en hoe de planeet verandert naarmate hij dichter bij de aarde komt.
De beelden in deze blog laten het verschil zien tussen een eenvoudige live-view en gestackte opnamen met softwarematige versterking. Beide zijn waardevol – maar het begint met kijken.
Wil je Mars zelf observeren? Bekijk ons actuele aanbod, we hebben voor ieder wat wils.
Mars komt maar zelden dichtbij, dus zorg dat je er klaar voor bent!
