Astrofotografie software uitleg – workflows & instructies

Je hebt net een nacht gefotografeerd: tientallen of honderden subs van een nevel, sterrenstelsel of cluster. Je ziet op het scherm van je camera een prachtige afbeelding, maar nog vol ruis. Je wilt ‘m graag delen met je vrienden/familie/kennissen/astro-community…. De magie gebeurt pas nu… achter je laptop of computer.

Met de juiste astrofotografie software uitleg van ons, wat ingaat op het gebruik van software zoals DeepSkyStacker, Siril of PixInsight kun je die losse beelden stapelen (stacken), schoonmaken, uitlijnen en tot leven wekken. In deze gids laten we je precies zien wat je moet doen, in welke volgorde, en waar je op moet letten.

Voorbereiding: je bestanden organiseren (erg belangrijk)

Zet eerst al je bestanden op je computer en maak vier mappen aan:

• Lights – de echte opnamen van het object.
• Darks – dezelfde instellingen, lensdop erop.
• Flats – korte opnamen van een egaal verlichte achtergrond.
• Bias – de kortst mogelijke belichtingstijd.

Gebruik duidelijke bestandsnamen, bijvoorbeeld:
M42_light_001.CR2, M42_dark_001.CR2, etc.

Zodra dit goed georganiseerd is, kun je starten in je software.

Stap 1 – Kalibratie in DeepSkyStacker (gratis en snel)

Open DeepSkyStacker.

1. Klik op “Open picture files…” en selecteer al je lightframes.
2. Klik daarna op “Dark files…”, “Flat files…” en “Bias/Offset files…” om de juiste kalibratiebestanden toe te voegen.
3. Vink bij alle bestanden het vakje links aan zodat ze actief zijn.
4. Klik bovenin op “Check all” om alles te selecteren.
5. Kies “Register checked pictures…”.

Er verschijnt nu een venster met instellingen. Gebruik dit als startpunt:

• Star detection threshold: 10%
• Register already registered pictures: aangevinkt
• Compute the number of detected stars: klik hierop. Je wilt tussen de 80–200 sterren per frame.

Klik dan op OK. DeepSkyStacker zal nu automatisch alle beelden analyseren, uitlijnen en beoordelen op kwaliteit.

Zodra dat klaar is, krijg je een lijst met “Score”. Sorteer op deze kolom en deselecteer de slechtste 20–30%.

Daarna klik je op “Stack checked pictures…”.

In het stack-menu kies je:

• Result: “Create a 32-bit integer FITS file”
• Stacking method: “Kappa-Sigma Clipping”
• Use per channel background calibration: aangevinkt

Klik op OK en laat het programma rekenen. Dit kan enkele minuten tot uren duren afhankelijk van je dataset.

Aan het einde krijg je één groot bestand: Autosave.tif. Dat is je gestackte, lineaire opname.

Stap 2 – Open het gestackte beeld in Siril voor nabewerking

Siril is ideaal voor de volgende stappen omdat het gratis is en veel controle geeft.

1. Open Siril.
2. Ga naar File → Open en selecteer je Autosave.tif (of MasterLight.fits als je PixInsight gebruikt).
3. Klik bovenaan op “Auto-stretch” (het histogram-icoon met een sterretje). Zo zie je direct wat er in je beeld zit.

Het ziet er waarschijnlijk uit als een vale, grijze nevel (of sterrenstelsel) met lichte gradienten. Dat is normaal.

Stap 3 – Achtergrond en kleur neutraliseren

Ga naar Tools → Background Extraction.

• Klik op “Generate grid” (standaard 20×20).
• Controleer of de kleine vakjes niet op heldere nevelgebieden liggen. Zo nodig verplaats je ze.
• Klik op Apply.

De achtergrond wordt nu egaal grijs.

Ga daarna naar Color Calibration → Background Neutralization.

• Klik op een neutraal stukje achtergrond en bevestig.
• Daarna op Color Calibration: kies een witte of gele ster als referentie.

Het beeld heeft nu realistische kleuren zonder groene of blauwe zweem.

Stap 4 – Histogram stretch

Klik op het Histogram-icoon (rechtsboven).

• Schuif de middelste schuif iets naar links tot de nevel zichtbaar wordt.
• Herhaal dit drie of vier keer, steeds met kleine stapjes.
• Let op dat de achtergrond donkergrijs blijft, niet pikzwart — anders clip je de zwakke details.

Je kunt ook de Auto-stretch gebruiken als uitgangspunt en daarna handmatig fijnafstellen.

Stap 5 – Ruis verwijderen en details versterken

Ga naar Image Processing → Remove Green Noise om eventuele restkleur te neutraliseren.

Daarna:
Image Processing → Histogram Equalization voor lokaal contrast, of gebruik Wavelets → Sharpen.
Werk met kleine radius (1.5–2) om fijne structuren in nevels zichtbaar te maken zonder dat sterren overbelicht raken.

Als je ruis ziet in donkere delen:
Process → Noise Reduction → Median Filter, en stel de kracht in op 0.5–1.0.

Stap 6 – Opslaan en exporteren

Ben je tevreden met het resultaat?
Ga dan naar File → Save As… en kies TIFF (16-bit) voor nabewerking in Lightroom of Photoshop.

Wil je direct een webversie, kies dan PNG en pas eventueel de kleuren iets aan.

Alternatief: de workflow in PixInsight

Voor wie met PixInsight werkt (betaald, maar zeer krachtig), kun je het proces grotendeels automatiseren via het WeightedBatchPreprocessing-script.

• Start PixInsight en open Script → Batch Processing → WeightedBatchPreprocessing.
• Voeg je Lights, Darks, Flats en Bias toe in de juiste tabbladen.
• Klik onderaan op Run.

PixInsight voert automatisch kalibratie, registratie en stacking uit en slaat een masterLight.xisf op.
Open dat bestand en gebruik vervolgens de volgende tools:

• DynamicBackgroundExtraction (DBE): klik 20–30 samplepunten, druk op Execute.
• PhotometricColorCalibration (PCC): vult automatisch correcte kleuren in op basis van sterren.
• HistogramTransformation: trek langzaam het midtone-pijltje naar links om detail zichtbaar te maken.
• MultiscaleLinearTransform: gebruik dit voor ruisonderdrukking (masker op achtergrond).
• CurvesTransformation: voeg subtiel contrast en kleur toe.

Sla daarna op als TIFF en open eventueel in Photoshop voor de finishing touch.

Resultaat controleren

Vergelijk je eindbeeld met een individuele subframe:

• De nevelstructuren zijn veel duidelijker zichtbaar.
• Ruis is minimaal.
• Kleuren zijn natuurgetrouw en sterren zijn rond.

Als de achtergrond nog vlekkerig is, pas dan nogmaals lichte achtergrondcorrectie toe.

Veelgemaakte fouten bij stacking en bewerking

• Te weinig darks of flats → zichtbare cirkels of stofpatronen.
• Te agressieve stretch → details in nevel verdwijnen.
• Geen frame-selectie → wazig eindbeeld door slechte subs.
• Gradientpunten op nevel → belangrijke data weggefilterd.
• Geen back-up → onherstelbaar verlies van originele data.

Samenvatting van de workflow

• Exporteren naar TIFF of PNG.
• Bestanden ordenen in Lights, Darks, Flats, Bias.
• Kalibreren in DeepSkyStacker (check 80–200 sterren, gebruik Kappa-Sigma Clipping).
• Stacken tot één lineair beeld (Autosave.tif).
• Nabewerken in Siril: achtergrondcorrectie, kleurneutralisatie, histogram-stretch, verscherpen, ruisreductie.
• Optioneel: geavanceerde nabewerking in PixInsight (DBE, PCC, MLT, Curves).

Conclusie

Met deze praktische astrofotografie software uitleg kun je direct aan de slag. Je weet nu precies waar je moet klikken, welke instellingen werken en wat je kunt overslaan.

De combinatie van DeepSkyStacker voor stacking en Siril of PixInsight voor nabewerking geeft een workflow die zowel beginners als gevorderden gebruiken: snel, betrouwbaar en volledig controleerbaar.

Wil je verder gaan met automatische bewerking? Ontdek dan de Seestar S50, of onderstaande telescopen die veel van deze processen automatisch uitvoeren. Met deze stappenplan erbij, krijg je echter nog mooiere astrofoto’s! Happy stargazing!