De k2-18b planeet is de afgelopen jaren uitgegroeid tot een van de meest intrigerende exoplaneten. Niet omdat we er leven hebben gevonden, maar omdat wetenschappers sporen hebben gedetecteerd die mogelijk wijzen op biologische processen. Wat maakt K2-18b zo bijzonder? En hoe ver zijn we echt in de zoektocht naar leven? In deze blog duiken we diep in de feiten
Wat is de K2-18b planeet?
K2-18b is een exoplaneet op ongeveer 124 lichtjaar afstand van de aarde, gelegen in het sterrenbeeld Leeuw. De planeet werd ontdekt in 2015 tijdens de tweede fase van NASA’s Kepler-missie (de K2-missie).
Hij draait om een relatief koele rode dwergster, K2-18, en bevindt zich binnen de bewoonbare zone — het gebied rond een ster waar vloeibaar water zou kunnen bestaan.
Belangrijke eigenschappen van K2-18b:
- Straal: ongeveer 2,5 keer zo groot als de aarde.
- Massa: ongeveer 8,6 keer zo zwaar als de aarde.
- Baanperiode: één jaar duurt slechts 33 aardse dagen.
- Afstand tot zijn ster: ongeveer 0,142 astronomische eenheden (AE) (ter vergelijking: de aarde staat op 1 AE van de zon).
- Getijdenvergrendeling: waarschijnlijk ja — één zijde altijd naar de ster gericht.
Door zijn korte omlooptijd en de zwakke straling van de rode dwerg blijft K2-18b koel genoeg om potentieel water vast te houden, ondanks zijn nabijheid tot zijn ster.
Wat deze planeet extra bijzonder maakt, is zijn onbekende karakter: hij bevindt zich qua grootte tussen een super-aarde en een mini-Neptunus. We kennen geen enkel vergelijkbaar object in ons eigen zonnestelsel, waardoor wetenschappers nog niet goed weten of het een oceaanwereld is, een gasreus of iets daartussenin.
Wat zeggen experts over de mogelijke biosignaturen op K2-18b?
Op 16 april 2025 publiceerde een team van astronomen, onder leiding van Nikku Madhusudhan van de Universiteit van Cambridge, nieuwe resultaten waarin zij claimden dimethylsulfide (DMS) te hebben gedetecteerd in de atmosfeer van K2-18b.
DMS is op aarde bijna uitsluitend afkomstig van levende organismen zoals plankton, waardoor de ontdekking veel opwinding veroorzaakte. Sommige media kopten zelfs dat mogelijk buitenaards leven was gevonden.
National Geographic sprak echter met tien onafhankelijke experts en hun reacties waren verdeeld:
- Sceptici (zoals Clara Sousa-Silva en Ryan MacDonald) wijzen op de kans op vals-positieve resultaten. Ze stellen dat de vergelijking met 20 moleculen ruimte laat voor fouten, en dat de ‘drie sigma’ betrouwbaarheid mogelijk is versterkt door selectieve dataverwerking (“statistisch hacken”).
- Voorzichtige optimisten (zoals Laura Kreidberg) vinden het onderzoek zorgvuldig uitgevoerd, maar benadrukken dat wetenschappelijke voorzichtigheid noodzakelijk blijft.
- Anderen wijzen erop dat DMS ook in dode kometen is gevonden (zoals op komeet 67P), wat betekent dat het niet per se door leven hoeft te worden geproduceerd.
Kortom: het is een aanwijzing, maar nog verre van een definitief bewijs.
Is K2-18b echt bewoonbaar?
Hoewel K2-18b zich in de bewoonbare zone bevindt, betekent dit niet automatisch dat het een leefbare wereld is.
Er zijn meerdere scenario’s in omloop:
- Volgens sommige modellen zou K2-18b een Hycean World kunnen zijn, met een diepe oceaan onder een dunne waterstofatmosfeer — een gunstige omgeving voor microbieel leven.
- Andere onderzoekers, die eerdere data opnieuw analyseerden, vonden echter geen bewijs voor koolstofdioxide (CO₂) — een essentieel ingrediënt voor een stabiele, leefbare atmosfeer. Zonder CO₂ zou het eerder een onherbergzame gasreus zijn.
- Er bestaan ook modellen waarin de ‘oceaan’ van K2-18b niet uit water, maar uit magma zou bestaan door extreem hoge temperaturen.
Daarnaast is K2-18b 2,6 keer zo groot en bijna negen keer zo zwaar als de aarde. Hierdoor kan de druk aan het oppervlak, als er al een oppervlak is, extreem hoog zijn — mogelijk ongeschikt voor leven zoals wij dat kennen.
Onderzoekleider Madhusudhan blijft optimistisch: “Er zijn nog open vragen, maar die sluiten leven niet uit.”
Waarom blijft deze ontdekking belangrijk?
Zelfs als er geen direct bewijs van leven wordt gevonden, blijft de ontdekking rond K2-18b revolutionair.
Dertig jaar geleden wisten we niet eens dat exoplaneten bestonden; vandaag analyseren we hun atmosferen op zoek naar moleculen die kunnen wijzen op leven.
Zoals wetenschapsfilosoof Peter Vickers het verwoordde:
“Als we tekenen van leven vinden op een van de eerste bewoonbare planeten die we bestuderen, dan is het waarschijnlijk dat leven overal voorkomt.”
Of zoals astrobioloog Michael Wong zegt:
“We staan pas aan het begin. Maar wat een voorrecht dat we deze vragen überhaupt kunnen stellen.”
Waarom is K2-18b zo veelbesproken?
In 2019 vond de Hubble Space Telescope waterdamp in de atmosfeer van K2-18b. Dat was bijzonder, maar niet doorslaggevend. Recente waarnemingen met de James Webb Space Telescope (JWST) hebben nu nog belangrijkere moleculen aangetoond: methaan en koolstofdioxide. Beide kunnen wijzen op biologische processen.
Bovendien is er zwak bewijs voor dimethylsulfide (DMS), een molecuul dat op aarde vrijwel alleen wordt geproduceerd door levende organismen, met name plankton in oceanen.
Belangrijk om te beseffen: dit is geen bewijs van leven. Methaan kan bijvoorbeeld ook ontstaan door niet-biologische processen.
Wat is een Hycean World?
Een hypothese is dat K2-18b een zogenaamde Hycean World is: een planeet met een dunne waterstofrijke atmosfeer en een enorme oceaan daaronder. In zo’n omgeving zouden microbieel leven en fotochemische processen zoals op aarde mogelijk zijn.
Een Hycean World zou bij aanwezigheid van hoge concentraties methaan (én relatief lage concentraties van andere gassen zoals ammoniak) sterk wijzen op biologische activiteit. De detectie van DMS ondersteunt dit idee, maar de waarnemingen zijn nog niet zeker genoeg.
Hoe betrouwbaar zijn de metingen?
Wetenschappers hanteren een zogenaamde ‘sigma-score’ om betrouwbaarheid aan te geven:
- 2 sigma: ongeveer 95% zeker (vergelijkbaar met 1 op 20 kans op foutieve conclusie).
- 3 sigma: ongeveer 99,7% zeker (1 op 1000 kans).
De DMS-detectie bij K2-18b zit nu op ongeveer 2–3 sigma. Dat is spannend, maar nog niet overtuigend genoeg voor harde claims. Meer waarnemingen met de JWST staan gepland om de gegevens te bevestigen of te weerleggen.
Waarom zijn biomerkers alleen niet genoeg voor de K2-18b planeet?
Zelfs als methaan en DMS aanwezig zijn, betekent dat niet automatisch dat er leven is. Er kunnen onbekende geologische of chemische processen zijn die deze moleculen produceren. Zoals een van de betrokken wetenschappers stelde: “Er bestaat geen enkel molecuul dat op zichzelf leven bewijst.”
Daarom blijft vervolgonderzoek cruciaal. De wetenschap zoekt naar patronen: combinaties van moleculen die samen moeilijk verklaarbaar zijn zonder biologische activiteit.
Hoe kun je zelf bijdragen aan het onderzoek naar exoplaneten?
Hoewel K2-18b zelf niet zichtbaar is met amateurtelescopen, kun je sterren observeren die mogelijk exoplaneten herbergen. Slimme telescopen zoals de DWARF 3 maken dit toegankelijk:
- Met automatische tracking en stacking kun je variaties in sterlicht meten.
- Sommige sterren vertonen kleine dipjes in helderheid als planeten voorlangs bewegen (transits).
- Met geduld en goede apparatuur kun je zelfs bijdragen aan citizen science-projecten.
Bekijk de mogelijkheden van de DWARF 3 slimme telescoop voor beginners.
Samenvatting: hoop, maar nog geen bewijs
De k2-18b planeet biedt een fascinerend kijkje in de complexiteit van de zoektocht naar buitenaards leven. De aanwezigheid van moleculen zoals waterdamp, methaan en mogelijk dimethylsulfide maakt K2-18b een belangrijke kandidaat. Maar zoals altijd in wetenschap: buitengewone claims vereisen buitengewoon bewijs.
Met nieuwe waarnemingen en betere technologie komt de waarheid stap voor stap dichterbij.
Blijf kijken naar de sterren, want het universum heeft zijn geheimen nog lang niet allemaal prijsgegeven.
